Зам, тээврийн хөгжлийн төв ТӨҮГ-ын Төлбөр авах үйл ажиллгааны хэлтсийн дарга Б.Энхбаатартай ярилцлаа.

-Улсын хэмжээнд төлбөр авах цэг /ТАЦ/ -үүдийг үе шаттай цахимжуулах ажил явагдаж байгаа. Хот тойрсон ТАЦ-үүд галын хайчнаас бүрэн салсан уу?

-Зам, тээврийн хөгжлийн сайдаас өгсөн үүрэг, чиглэл, салбар яамны хэрэгжүүлж буй бодлогын дагуу эхний ээлжинд Улаанбаатар хотыг тойрсон товчоодыг бүрэн цахимжуулж дууссан. Ингэснээр иргэд орон нутгийн замд товчоод дээр саатахгүй зорчих боломжтой болж, хүнд суртал чирэгдэл бүрэн арилсан.

Товчоод бэлнээр төлбөр хурааж байх үед нэг тээврийн хэрэгсэл 17.4 секунт зарцуулдаг байсан бол одоо 1-2 секунтэд саадгүй нэвтэрч байна.

Үүнийг эрчимжүүлж 2024 онд улсын хэмжээнд байгаа нийт 32 төлбөр авах цэгийг бүрэн цахимжуулж дуусна.

Одоогоор хот тойрсон зургаан төлбөр авах цэг бүрэн цахимжсан. Үлдсэн 26 төлбөр авах цэгийг 2024 онд бүрэн цахимжуулахаар ажиллаж байна.

Ердийн үед Улаанбаатараас орон нутгийн орох гарах хөдөлгөөнд 18-20 мянган тээврийн хэрэгсэл өдөр тутамд оролцдог бол баяр ёслолын үеэр энэ тоо 5 дахин нэмэгдэж, 100 мянгад хүрдэг байсан.

Тэгвэл өнөөдөр төлбөр авах цэгүүд цахимжиж жолооч нар удаан хугацаанд сааталгүй нэвтэрдэг болсон. Энэ нь хэт ачаалалтай, иргэдийн бухимдлыг төрүүлдэг байсан асуудлыг бүрэн шийдсэн.

-Авто зам ашигласны төлбөрт хураадаг 1000 төгрөгийн хураамж нь зам арчлалтын нийт төсөвд хүрдэг үү?

-Зам, тээврийн хөгжлийн төв ТӨҮГ нь олон улс, улсын чанартай авто замын өдөр тутмын бэлэн байдал, завсар арчлалтыг хариуцан ажилладаг. Зам ашигласны төлбөрт хураадаг 1000 төгрөг нь авто замын их, урсгал, ээлжит засварт бүрэн хүрэлцдэггүй.

Шинээр зам барих, баригдсан замын арчилгаа нь тусдаа асуудал. Улсын хэмжээнд хуримтлуулсан товчоодын төлбөрөөр 10 км зам ч барьж хүрэхгүй гэдгийг ойлгох хэрэгтэй. Мөн энэхүү мөнгө нь замын засвар арчилгааныхаа дөнгөж 20 хувьд л хүрдэг. Үлдсэн 80 хувь нь улсын төсвөөс санхүүжүүлдэг.

-Улаанбаатар хотыг тойрсон тухайн ТАЦ байршиж байгаа дүүрэг хороонд амьдардаг бол орох гарах бүрд төлбөр төлөх үү?

-Зам, тээврийн хөгжлийн сайдын 226-р тушаалын дагуу цагаан жагсаалтад бүртгэх хөтлөх түр журам 2023 онд шинэчлэгдсэн. Энэ нь нийслэл хотыг тойрсон, тухайн төлбөр авах цэг байршиж байгаа дүүрэг, баг, хороонд амьдарч буй хүмүүс цагаан жагсаалтад хамрагдаад үнэгүй зорчих эрхтэй болж байгаа.

Үүнд хамрагдахын тулд E-Mongolia цахим системээр нэвтэрч цагаан жагсаалтад бүртгүүлж, зам ашигласны төлбөрөөс чөлөөлөгдөх боломжтой.

-Өдөрт нэг удаа 1000 төгрөг хураан авдаг байсан бол одоо орох гарах болгонд аваад байна. Яагаад?

-Тухайн өдөр нэг л хураамж авна гэсэн дүрэм, журам анхнаасаа байгаагүй. Зам ашигласны төлбөрийг өдрөөр биш ашигласан замаар тооцож авч байгаа. Хот хоорондын замыг иргэд ашигласан л бол явах бүртээ төлбөр төлнө.

Олон улсын жишгээр 100км тутамд авто зам ашигласны хураамжийг тодорхой тарифаар хураадаг. Харин манай улсад 350 км тутамд нэг хураадаг. Мөн төлбөрийн хэмжээ 50 дахин бага байдаг.

-Зам ашигласны төлбөрөө иргэд цахимаар хэрхэн төлөх вэ? 

-Цахим төлбөрийг иргэдэд хүртээмжтэй байлгах үүднээс ezam.mn, emongolia, social pay, e-barimt, monpay gerege,toki, autobox болон банкны бусад аппликейшнээр төлөх боломжтой болгосон.

-Цахим төлбөр төлөхөд НӨАТ өгдөг үү?

-Татварын тухай хуулийн дагуу төрөөс үзүүлж байгаа ажил үйлчилгээнд НӨАТ төлдөггүй. Тиймээс төлбөр төлсөн баримт олгох ч НӨАТ-ын баримт очихгүй.

-Улсын хэмжээнд байгаа бүх ТАЦ-үүд цахимжуулснаар авто замын салбарт ямар өөрчлөлт гарах вэ?

-ТАЦ-аар нэвтэрч буй тээврийн хэрэгслийн хурд нэмэгдэж, иргэд зорчигчид саад чирэгдэлгүй үйлчлэх нөхцөл бүрдэнэ. Мөн авто замын санг бүрдүүлж буй авто замын байгууламж ашигласны төлбөрийн орлого 30.8 хувиар өснө. ТАЦ-үүд цахим болох дунд хугацаанд 30 орчим хувийн ажлын байрыг хэмнэнэ. Манай улсын дотоодын болон олон улсын тээвэр ложистикийн хөгжилд дэмжлэг болж,  авто замын дэд бүтэц, хөдөлгөөн, тээврийн хэрэгсэл, байр зүйн мэдээлэл агуулсан мэдээллийн нэгдсэн сан бий болж бусад системүүдийн хөгжилд хувь нэмэр оруулна гэж үзэж байна.